Mirosław Hermaszewski, pierwszy Polak w kosmosie. Barwne życie, pełne zawirowań

11 czerwca zacznie się misja kosmiczna Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. To jedno z najważniejszych wydarzeń 2025 roku. Podczas misji o nazwie Axiom-4 (Ax-4) czteroosobowa załoga poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), gdzie przeprowadzi eksperymenty. To pierwsze polska misja na ISS, a Uznański-Wiśniewski zostanie drugim - po Mirosławie Hermaszewskim - Polakiem kosmosie.

Sławosz Uznański uczci Mirosława Hermaszewskiego

Wśród rzeczy, które Sławosz Uznański-Wiśniewski zabierze na orbitę, znajdzie się m.in. naszywka z polską flagą, którą w 1978 r. miał przy sobie gen. Mirosław Hermaszewski. Na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) trafi również kultowy plakat z jego wizerunkiem, zaprojektowany w latach 70. przez Andrzeja Pągowskiego.

Dzieciństwo Mirosława Hermaszewskiego

Rodzina Hermaszewskim mieszkała w Lipnikach w dawnym województwie wołyńskim. To tam w 1941 r. urodził się Mirosław. Jego rodzice - Roman Hermaszewski i Kamila Bielawska - mieli gospodarstwo rolne. Kosmonauta wychowywał się wraz z sześciorgiem starszego rodzeństwa. Nie było im jednak dane cieszyć się spokojnym dzieciństwem. Najpierw przerwał im je wybuch II wojny światowej, a potem działalność UPA. Jednej nocy w naszej wsi wymordowano 182 osoby, z mojej najbliższej rodziny 18. Mój dziadek zginął od uderzenia siedem razy w głowę bagnetem - przyznał Mirosław Hermaszewski w rozmowie z TVN24. Podczas rzezi wołyńskiej Hermaszewski stracił 19 członków swojej rodziny, w tym ojca, zmarłego w Bereznym, w wyniku rany postrzałowej płuca.

Miłość do latania

Od 1960 r. Mirosław Hermaszewski działał w Aeroklubie we Wrocławiu, wziął udział w turnusie lotniczego przysposobienia wojskowego. Skończył też kurs akrobacji szybowcowej i rozpoczął naukę latania na samolotach typu CSS-13. Pod koniec 1961 r. został przyjęty do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie jako kandydat na pilota myśliwskiego.

Jako najlepszy w swojej grupie, w wieku zaledwie 20 lat, uzyskał uprawnienia pilota MiG-15, później także MiG-21. Gdy w 1976 roku został wyłoniony, obok pułkownika Zenona Jankowskiego, jako kandydat na polskiego astronautę w sowieckim programie Interkosmos, był już majorem. Ostatecznie to on poleciał w 1978 roku w kosmos, a Jankowski został jego zmiennikiem.

Misja kosmiczna

Mirosław Hermaszewski w przestrzeń kosmiczną zabrał ze sobą m.in. miniaturowe wydanie „Pana Tadeusza”, faksymile pierwszego wydania „O obrotach ciał niebieskich” i rysunki systemu słonecznego Mikołaja Kopernika. Radziecko-polska załoga Sojuz 30 powróciła na ziemię po ośmiu dniach wyprawy. W tym czasie dokonano 126 okrążeń Ziemi. Lądowanie nastąpiło 5 lipca 1978 na stepach Kazachstanu. Mirosław Hermaszewski był nie tylko inżynierem pokładowym, ale również uczestnikiem eksperymentów naukowych, które obejmowały różne aspekty zachowania się organizmu człowieka w warunkach nieważkości. Polak prowadził także obserwacje zórz polarnych oraz wykonywał prace z zakresu teledetekcji.

Kariera Mirosława Hermaszewskiego po locie w kosmos

Mirosław Hermaszewski był m.in. prezesem Polskiego Towarzystwa Astronautycznego w latach 1983-1989. Ponadto w latach 1987–1990 był komendantem Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, a od grudnia 1989 do czerwca 1990 był zastępcą szefa Głównego Zarządu Wychowawczego Wojska Polskiego. W latach 90. był zastępcą dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (1991–1992) i szefem bezpieczeństwa lotów WLiOP (1992–1995). Od 1995 pełnił funkcję inspektora ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym WP. Po 40-letniej służbie przeszedł w stan spoczynku.

Mirosław Hermaszewski i polityka

Podczas stanu wojennego w latach 1981-1983 Mirosław Hermaszewski wchodził w skład Wojskowej Rady Odrodzenia Narodowego, która przejęła w Polsce władzę. W 2001 r. Mirosław Hermaszewski wystartował w wyborach parlamentarnych do Senatu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Unii Pracy. Nie uzyskał jednak mandatu senatora. W 2002 roku z ramienia SLD–UP był kandydatem do sejmiku mazowieckiego. Te wybory zakończyły się sukcesem. Hermaszewski zdobył 10 463 głosów i uzyskał mandat. W 2005 roku Hermaszewski jeszcze raz wystartował w wyborach parlamentarnych. Kandydował do Sejmu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Otrzymał 5 223 głosy i nie zdobył mandatu.

Życie prywatne Mirosława Hermaszewskiego

Mirosław Hermaszewski w 1966 r. poślubił młodszą o sześć lat Emilię Łazar. Para doczekała się dwójki dzieci: Mirosława i Emilii. O dzieciach kosmonauty swego czasu było głośno w mediach. Jak podała "Gazeta Wyborcza" młodszy Hermaszewski, który został pilotem tak jak ojciec, w latach 90. został aresztowany w związku z kradzieżą 75 pistoletów i amunicji z jednostki. Wojskowy sąd garnizonowy skazał go na pięć lat pozbawienia wolności i zdegradował. Mężczyzna spędził łącznie w więzieniu półtora roku. Potem Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła wcześniejszy wyrok. Przyznano mu odszkodowanie za niesłuszne skazanie w wysokości 112 tys. zł.

Zięć o Mirosławie Hermaszewskim

Z kolei o córce Mirosława Hermaszewskiego usłyszeliśmy, gdy związała się z politykiem Prawa i Sprawiedliwości, Ryszardem Czarneckim. Emilia Hermaszewska jest jego drugą żoną. Para ma 14-letniego syna, Stanisława.

Stawianie gen. Hermaszewskiego na jednej płaszczyźnie z ludźmi odpowiedzialnymi za stan wojenny, panem Jaruzelskim i panem Kiszczakiem, uważam za rzecz bardzo dyskusyjną. Mogę powiedzieć, że jest człowiekiem przyzwoitym, świetnym ojcem, bardzo dobrym dziadkiem, co dla mnie jest dość istotne. Uważam, że jest polskim patriotą - Ryszard Czarnecki w TVN24. Odnosił się do udziału teścia we WRON.

Mirosław Hermaszewski zmarł 12 grudnia 2022 r. w wyniku komplikacji po operacji. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.